Κοέν-Τανουτζί, Κλοντ

(Claude Cohen-Tannoudji, Κωνσταντίνη Αλγερίας 1933 –). Γάλλος φυσικός. Σπούδασε την επιστήμη της φυσικής στην École Normale Supériere του Παρισιού (1953-57), πραγματοποιώντας τη διπλωματική εργασία του υπό την εποπτεία του νομπελίστα Άλφρεντ Κάστλερ. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του παρακολούθησε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο περίφημο καλοκαιρινό κολέγιο Les Houches, όπου μεταξύ άλλων δίδασκαν οι νομπελίστες φυσικοί Τζ. Σβίνγκερ, Ν. Ράμσεϊ και Β. Πάουλι. Το 1960 ξεκίνησε το διδακτορικό του, υπό την επίβλεψη του Κάστλερ, στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας (CRNS). Οι υπολογισμοί του προέβλεπαν την ύπαρξη μετατοπίσεων φωτός για τα διάφορα υποεπίπεδα Ζίμαν, ένα παράξενο και απροσδόκητο φαινόμενο, το οποίο ο Κάστλερ ονόμασε μετατόπιση λάμπας. Το 1962, μετά την απονομή του διδακτορικού τίτλου του, άρχισε να διδάσκει κβαντική μηχανική στο πανεπιστήμιο του Παρισιού, χωρίς να εγκαταλείψει την έρευνα. Η ερευνητική ομάδα του κατέληξε σε μία νέα προσέγγιση για τις αλληλεπιδράσεις ατόμων-φωτονίων στο όριο υψηλής έντασης, θεωρώντας το σύστημα «φωτόνια + άτομα» (αυτό περιγράφεται από μια χαμιλτονιακή συνάρτηση, ανεξάρτητη του χρόνου και με πραγματικά ενεργειακά επίπεδα) ως πλήρως απομονωμένο. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε από τους θεμελιωτές του ενδεδυμένο άτομο. Η συγκεκριμένη προσέγγιση επέφερε αλλαγές στη θεώρηση του ενεργειακού διαγράμματος, οι οποίες ήταν αδύνατον να προβλεφθούν από τις κλασικές μεθόδους, εξετάζοντας τις μεταβολές του σε σχέση με την αύξηση του αριθμού των πρωτονίων. Η ίδια προσέγγιση εισήχθη αργότερα και στο εύρος ραδιοσυχνοτήτων, σε μία αλληλεπίδραση με ένα πεδίο ραδιοσυχνοτήτων υψηλής έντασης και συχνότητας· στη συγκεκριμένη περίπτωση παρατηρήθηκε ότι ο παράγοντας g του Λαντέ σε ένα ατομικό επίπεδο μεταβαλλόταν ή και μηδενιζόταν. Σημαντική αποδείχθηκε η προσέγγιση και στην οπτική, με την πρόβλεψη νέων τύπων χρονικής συσχέτισης ανάμεσα στα φωτόνια που εκλύονται από τις δύο πλευρικές επιφάνειες της τριπλέτας Μόλοου. Το 1973 εξελέγη καθηγητής στο ιστορικό ίδρυμα Collége de France, όπου ισχύει, απαράβατα, η αναπροσαρμογή της διδακτέας ύλης ετησίως. Το 1997 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ φυσικής, μαζί με τους Στίβεν Τσου και Γουίλιαμ Φίλιπς, για την ανάπτυξη νέων μεθόδων ψύξης και παγίδευσης ατόμων με ακτίνες λέιζερ. Ο Γάλλος φυσικός Κλοντ Κοέν-Τανουτζί (φωτ. ΑΠΕ).